آغاز بی پایان

ا ،لایب نیتس درباره ویژگی های این اثر مینویسد:

بی شک یکی از ارزشمند ترین کتاب هایی است که شهید مطهری به رشته تحریر درآورده است. از خصایص و ویژگی های این کتاب آن است که در عین حفظ مبانی و استدلالات حکمای گذشته، به مسائل و ابتلائات فکری و فرهنگی و پاسخگویی به شبهات جدید نیز پرداخته است. ایشان در این کتاب از اصول و عناصر کتاب ملاصدرا استفاده کرده و به آن شرح و بسط داده و هوشمندانه و به نحو ابتکاری از آن ها در جهت اثبات عدل الهی استفاده کرده است. به کارگیری اصول حکمت متعالیه چون تشکیک وجود، ضرورت نظام علّی و معلولی و به کارگیری ضرورت بالقیاس الی الغیر  و… از این نمونه است. ویژگی دیگر کتاب در این است که شهید مطهری بحث عدل الهی را به عنوان بحثی مستقل مطرح کرده است. عدل الهی در حقیقت “ره یافتی است جدید به مسئله ای کهن » زیرا حکمای اسلامی در الهیات، بابی را تحت عنوان «عدل » باز نکرده اند و اگر از شرور و نظام احسن، سخنی به میان آورده اند، در ضمن بحث از عنایت باری و قضا و قدر بوده است.    از آراء ابتکاری شهید مطهری، تأکید ایشان درباره نقش و مسؤولیت انسان در جهت کاستن کژی ها و پیراستن جهان از بدی هاست. بشر به حکم این که موجودی مختار و آزاد و مسؤول ساختن خود و جامعه است، باید خلأ ها (یعنی شرور عدمی از قبیل جهل، عجز و فقر) را پر کند و این یکی از جهات خلیفه  اللهی انسان است. از آراء ابتکاری دیگر ایشان، بحث از تفاوت تضادّ فلسفی و فرق آن با تضاد دیالکتیک و نیز بحث مفصل درباره  فواید شرور و مصائب است. »   دکتر عبدالله نصری نیز در مورد جایگاه کتاب عدل الهی اینگونه اظهار نظر کرده است: «هر چند او (استاد مطهری) از سرمایه های فکری فیلسوفان گذشته بهره های بسیار برد، اما با طرح دقیق و منسجم مباحث مربوط به عدل الهی در باب آن نظریه ای ژرف ارائه کرد. طرح دقیق شبهات، تبیین فعل الهی، تحلیل مفهوم فلسفی عدل، بررسی ابعاد گوناگون مسئله عدل و بهره گیری از روش مناسب برای حل آن موجب شد تا ارزش کار او در این زمینه از همه تلاش های انجام شده توسط متکلمان و فیلسوفان تاریخ تفکر اسلامی برتر باشد. بدون شک کتاب عدل الهی مهم-ترین اثر فلسفی در این زمینه و نشانگر گوشه هایی از نوآوری های فکری اوست. »